نهاد ازدواج در قوانین ایران دارای ارکانی است که بدون وجود آنها این نهاد شکل نمی گیرد از جمله این ارکان رضایت طرفین ازدواج یعنی مرد و زن است که عنصر اصلی شکل دهنده ازدواج است ولی علاوه بر این عنصر ، برای دختران باکره عنصر دیگری نیز مطرح است و آن اجازه پدر یا جد پدری است و بدون آن این ازدواج شکل نمی گیرد.  بر طبق ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی اصلاحی سال 1370 ” نکاح دختر باکره اگر چه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر یا جد پدری اوست. ”

دختری که به سن بلوغ و رشد رسیده در امر ازدواج آزاد و مختار  است و هیچ کس حتی پدر و مادر حق ندارند ازدواج با شخص معینی را بر او تحمیل نمایند. صحت عقد مشروط است به اذن و رضایت او و بدون رضایت او عقد ازدواج استوار نخواهد شد، لیکن در این جا مسأله دیگری مطرح است که آیا علاوه بر اذن دختر،  اجازه ولی شرعی یعنی پدر یا جد پدری نیز برای صحت عقد ضرورت دارد یا نه؟

بر طبق قوانین ایران در مورد عقد دوشیزه باکره، بعد از انتخاب و رضایت خودش، باید اجازه پدر یا جد پدری برای ازدواج دختر را نیز کسب کرد و با صلاحدید و مشورت آن ها اقدام نمود. در این مورد نیز اجازه دختر شرط اساسی بلکه رکن عقد است. البته در این زمینه در فقه امامیه اتفاق نظر وجود ندارد. عده ای گفته اند دختر بالغ در این زمینه آزاد است و مستقلا می تواند همسر خود را انتخاب نماید هر چند که هنوز شوهر نکرده باشد. برخی دیگر پدر و جد پدری را پس از بلوغ هم ولی بر دختر باکره می دانند و گروه سوم راه میانه را برگزیده اند و انتخاب دختر و اجازه پدر را با هم شرط دانسته اند. ماده 1043 قانون مدنی ایران از این نظر سوم پیروی کرده است تا هم رعایت شخصیت دختر در انتخاب همسر آینده خود را بنماید و هم پدر یا جد پدری بتواند با استفاده از تجربه خود از ازدواج نامناسب آو جلوگیری کند.

همانطور که اشاره شد اجازه ولی قهری در صورتی شرط نفوذ عقد نکاح است که دختر هنوز شوهر نکرده باشد ولی اگر دختری یک بار شوهر کند و این ازدواج بعدا به عللی به جدائی و طلاق منجر شود برای بار دوم این دختر نیاز به اجازه پدر یا جد پدری برای ازدواج نخواهد داشت.

ازدواج دختر در صورت مخالفت پدر :                                                                                                           

حال اگر در ازدواج اول پدر دختر بدون هیچ دلیل موجه و معقولی با ازدواج دختر خود مخالفت نماید در اینصورت در قوانین ایران چه راه حلی پیش بینی شده است؟

ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی مقرر می دارد: ” و هرگاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند, اجازه او ساقط و در این صورت دختر می تواند با معرفی کامل مردی که می خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده است, پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید”

بنابراین چنین نیست که به صرف مخالفت پدر مانعی اساسی در مقابل تحقق ازدواج در راه باشد بلکه قانون گذار برای چنین مواردی راه حل مناسب پیش بینی کرده است و آن مداخله دادگاه در این امر است که اگر دلیل موجهی در کار نباشد دختر باکره بتواند با فرد مورد نظر خودش ازدواج نماید.